Oto jak
historycznie kształtowała się
nazwa dzisiejszego
Żelistrzewa:
1277
Zelystryewo, Zelistrizewo
1360
Selestrin, Celestrin
1398
Selistry
1400
Sellistri, Silestri
1407
Zelestri
1438
Sillestri
1495
Selistri, Zelistri, Sellestrey
1526
Zelystryewo
1534
Zelestrin
1550
Zelstry
1551
Zelistrigewo
1552
Selistrey, Selstray, Sellstrey
1565
ŻELISTRZEWO
|
|
| | |
|
|
|
| |
|
Pierwsi ludzie którzy pojawili się nad Bałtykiem, osiedli na tych terenach znaczniej później niż na innych ziemiach Polski-było to mniej więcej 9000 tys. lat p.n.e. (opóźnienie to wynikało z cech kończącej się epoki lodowcowej). Ludzie ci utrzymywali się z łowów i zbieractwa. Z upływem czasu zajęli się hodowlą bydła rogatego, kóz, owiec i świń oraz uprawą zbóż. Ludność ta prowadziła życie osiadłe. Zaczęły się tworzyć tzw. osady, które stanowiły małe ziemie. Weszły one w obręb większego związku zwanego Ziemią Pucką. Jest to obszar dzisiejszej Kaszubszczyzny. Jedną z takich osad było Żelistrzewo, które zostało założone między IX a XII wiekiem, a pierwsze znane nam wzmianki dotyczące miejscowości pochodzą z roku 1279. Z uwagi na to, że rządy sprawowało duchowieństwo świeckie, była to tzw. osada książęca (inaczej: dwór, okolica, ulicówka). Z innych źródeł wynika iż Żelistrzewo zostało przyznane w 1277 roku pierwszemu kasztelanowi Pucka Ściborowi przez księcia Mściwoja II. W latach 1308-1309 na tereny Pomorza Gdańskiego wkroczyli Krzyżacy co spowodowało duże zmiany także na terenie Pucka i okolic (również Żelistrzewa). Kasztelania Pucka została zlikwidowana a rządy przeszły w ręce zakonu i prywatnych właścicieli. W Żelistrzewie władzę przejął kościół. Żelistrzewo należało do parafii w Pucku, dlatego ludność wsi zobowiązana była uiszczać dziesięcinę, z której jedna połowa przypadała biskupstwu, a druga puckiemu plebanowi. Sytuacja taka istniała do roku 1534. Do XVII wieku właścicielami ziem na których leżała miejscowość byli różni władcy. Za panowania Jana III Sobieskiego Żelistrzewo kupił Jan Wejher powiększając tym samym swój majątek.
Po I wojny światowej Żelistrzewo było nadal małą osadą. Było tu kilka niedużych gospodarstw rolnych, praktycznie jedna przelotowa ulicę, czteroklasowa szkoła powszechna, w której nauczał jeden nauczyciel. Ziemia należała do dziedzica, który posiadał folwark. Ludność utrzymywała się głównie z pracy u swego
"pana" zajmując się uprawą ziem, hodowlą trzody chlewnej itp. i otrzymując w zamian skromne wynagrodzenia oraz żywność. Na ogół żyła bardzo skromnie w chatach należących do właściciela folwarku.
Po II wojnie światowej zmienił się ustrój, władzę przejęła tzw. klasa robotnicza. Z folwarku utworzono państwowe gospodarstwo rolne (PGR). Z uwagi na szczęśliwe położenie przy linii kolejowej z Władysławowa przez Puck do Redy i dalej do Gdyni oraz Gdańska Żelistrzewo zaczęło się w tym czasie rozbudowywać. Przybywało tu coraz więcej ludności z innych okolic, która kupowała działki budując na nich domki jednorodzinne. W tym okresie zbudowano początkowo nową czteroklasową szkołę w ramach programu
"1000-latek", a w kilkanaście lat później dobudowano kolejną, tym razem dużą trzypoziomową szkołę (z salą gimnastyczną). W okresie tym powstały także dwa sklepy spożywcze, przedszkole, zmodernizowano Dom Kultury w którym swoją siedzibę znalazły władze Gminy Żelistrzewo.
Obecnie Żelistrzewo liczy ponad 2 tysiące mieszkańców, posiada kilkanaście ulic, kościół, ośrodek zdrowia, dużą szkołę z salą gimnastyczną, kilkanaście sklepów i zakładów usługowych. Życie w naszej miejscowości uległo zasadniczym zmianom w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat i prawie w niczym nie przypomina tego z początków XX wiek.
Jedynym faktem, nad którym należy ubolewać jest likwidacja Gminy Żelistrzewo, która (gdyby istniała) przyczyniałaby się z pewnością do znacznie szybszego i efektywniejszego rozwoju naszej oraz pobliskich miejscowości (takich jak Mrzezino, Połchowo, Osłonino, Brudzewo).
 |
| |
| |
| ▲powrót▲
|
|
Według pana Tredera - profesora Uniwersytetu Gdańskiego nazwa Żelistrzewo składa się z dwóch członów:
"Żeli" i "Stryjewo" i notowana jest po raz pierwszy już w roku1277, jako Zelistryewo (wówczas na Z nie stawiano kropki, choć wymawiano Ż).
Co oznacza ,,Żel"? Profesor A.Bruchner w Słowniku Etymologicznym Języka
Polskiego pisze: "W XV wieku, a nawet w XVI wieku, było jeszcze "żelu"- żal, "ożalać"-
wdowiec opłakujący żonę". Może też być "żalinki"- cmentarze, miejsca gdzie objawiano żale. Być może, że w Żelistrzewie lub w pobliżu wioski był jakiś prastary cmentarz prasłowiański;
"żal" oznacza również to samo, co urna (żal- żar).
Co oznacza "stryj"? Oznacza krewnego po ojcu. Już w XVI wieku stryjek herbowy nabrał u nas znaczenia. Solidarność rodowa wyrażała się w
"braci-szlachcie", szczególnie ze strony stryjów. W biblijnym języku: stryć, stryny, stryczny. Stryjem zwano także i wiatr pomyślny i las, gdy stawał się schronieniem w ostatniej potrzebie.
Wokół Żelistrzewa są resztki prastarych lasów. Może więc był tu "Żelnik"- cmentarz, lub ,,żel" gdzie składano urny z prochami jeszcze w czasach pogańskich, a cmentarz krył się w okolicznych lasach.
Według prof. Z.Żakiewicza należałoby powiedzieć, że Żelistrzewo (Żeli-stryjewo) jest to nazwa mówiąca o prastarym cmentarzysku, ukrytym w głębokich, ochronnych lasach (puszczach), które niegdyś rosły na tych terenach, a których pozostałością są lasy piaśnickie odległe zaledwie o kilka kilometrów od dzisiejszego Żelistrzewa.
|
| Oddaj na nas swój głos
w konkursie www
|
Mapa Żelistrzewa
|
|
|
|
|
|
|
|